พืชดอก (Angiosperm)
เป็นกลุ่มพืชที่มีความหลากหลายมากที่สุด ในอาณาจักรพืช ลักษณะทั่วไปของพืชกลุ่มนี้คือ มีราก ใบ ลำต้นที่แท้จริง มีระบบท่อลำเลียงเจริญดีมาก เนื้อเยื่อลำเลียงน้ำและแร่ธาตุ ไซเล็ม(Xylem) ประกอบด้วยเวสเซล (Vessel) เป็นส่วนใหญ่ ทำหน้าที่ลำเลียงน้ำ ส่วนโฟลเอ็ม(Phloem) ทำหน้าที่ลำเลียงอาหาร มีอวัยวะสืบพันธุ์คือ ดอกเปลี่ยนแปลงมาจากกิ่งสั้นๆ ดอกเจริญอยู่บนก้านดอก มีทั้งที่เป็นดอกสมบูรณ์ และดอกไม่สมบูรณ์ ดอกสมบูรณ์ประกอบด้วย กลีบเลี้ยง, กลีบดอก ,เกสรตัวเมีย, เกสรตัวผู้ เมล็ดมีรังไข่ห่อหุ้ม เมื่อรังไข่พัฒนาเต็มที่จะกลายเป็นผล มีการปฏิสนธิซ้อน มีวงชีวิตแบบสลับ แกมีโตไฟต์มีขนาดเล็กอยู่บนสปอโรไฟต์
ปัจจุบันพืชดอกจัดอยู่ในไฟลัมแอนโทไฟตา (Phylum Anthophyta) ที่ค้นพบแล้วมีประมาณ 250,000 สปีชีส์และสามารถดำรงชีวิตอยู่ในบริเวณต่างๆทั่วโลก จากการศึกษาด้านบรรพชีวิน มีการค้นพบหลักฐานซากดึกดำบรรพ์ที่เชื่อว่าเป็นพืชดอกที่อยู่ในตอนต้นของยุคครีเทเชียส คือ แฟมิลีอาคีฟรักเทซี (Archaefructaceae) เมื่อประมาณ 130 ล้านปีที่ผ่านมา และพืชดอกเป็นพืชกลุ่มเด่นตั้งแต่ในช่วงปลายยุคครีเทเซียสเป็นต้นมา และจากหลักฐานการวิเคราะห์ลำดับเบสของ DNA ในพืชดอกพบว่าพืชดอกในกลุ่มแรกๆ ที่ยังมีชีวิตอยู่ในปัจจุบัน คือ แฟมิลีแอมโบเรลลาซี (Amborellaceae)
ความหลากหลายของพืชดอก
จากแนวคิดในอดีตพืชดอกแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ พืชใบเลี้ยงเดี่ยวและพืชใบเลี้ยงคู่ แต่ในปัจจุบันความรู้จากการศึกษาลักษณะทางสัณฐานวิทยา กายวิภาค และสารชีวโมเลกุล ทำให้แนวคิดเกี่ยวกับสายวิวัฒนาการของพืชดอกมีการเปลี่ยนแปลง โดยพืชที่เคยจัดอยู่ในกลุ่มของพืชใบเลี้ยงคู่ได้มีการแยกสายวิวัฒนาการเป็นพืชดอกกลุ่มอื่นๆ เช่น กลุ่มแอมโบเรลลา กลุ่มบัว กลุ่มจำปี จำปา เป็นต้น เนื่องจากยังคงมีลักษณะของบรรพบุรุษ ที่เชื่อว่าน่าจะมีวิวัฒนาการเกิดขึ้นในช่วงแรกก่อนจะแยกสายวิวัฒนาการเป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยวและพืชใบเลี้ยงคู่
 |
ภาพที่ 26 สายวิวัฒนาการของพืชดอกและตัวอย่างของพืชดอกกลุ่มต่างๆ
(ที่มา: สสวท.กระทรวงศึกษาธิการ,2554) |
การใช้ประโยชน์จากพืชดอก
อาจกล่าวได้ว่าในอาณาจักรพืช พืชดอกจัดเป็น พืชที่มีความสำคัญต่อการดำรงชีวิตของมนุษย์ โดยเป็นปัจจัยสี่ที่สำคัญที่มนุษย์นำมาใช้เป็นอาหาร ที่อยู่อาศัย เครื่องนุ่งห่ม และยารักษาโรค เป็นต้น นอกจากนี้อารยธรรมและวัฒนธรรม ของชนชาติต่างๆ เกี่ยวกับการดำรงชีวิต ได้มาจากการใช้ประโยชน์จากพืชที่พบในแหล่งที่อารยธรรม และวัฒนธรรมของชนชาติต่างๆ เกี่ยวกับการดำรงชีวิต ได้มาจากการใช้ประโยชน์จากพืชที่พบในแหล่งที่อารยธรรมนั้นเกิดขึ้น เช่น ชนชาติในแถบเอเชียตะวันออกและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้จะบริโภคข้าวเป็นอาหารหลักและมีการปลูกข้าวเพื่อใช้เป็นอาหารชยชาติในแถบเมโสโปเตเมีย จะปลูกข้าวบาร์เลย์ และข้าวสาลี และบริโภคอาหารที่ทำมาจาก ข้าวบาร์เลย์และข้าวสาลี เป็นอาหารหลัก ชนชาติในแถบอเมริกาจะปลูกข้าวโพดและบริโภคอาหารที่ทำมาจากข้าวโพด เป็นต้น ในการใช้ประโยชน์จากพืชดอกปัจจุบันนั้นพบว่ามนุษย์มีการใช้ประโยชน์จากพืชดอกเพียงประมาณ 10,000 ชนิดเท่านั้นทั้งๆที่โลกนี้มีพืชดอกมากกว่า250,000 ชนิด |
